Strefy jezior
W jeziorze wyróżnić możemy schematycznie trzy strefy: przybrzeżną (litoral), otwartej wody (pelagial) i głębinową (profundal). Nie w każdym oczywiście zbiorniku strefy te występują wyraźnie, czasami jedna w drugą przechodzi prawie niepostrzeżenie.
Strefa przybrzeżna
Najbogatsza w rośliny i zwierzęta, a zatem i ryby. Tworzy szereg odmian, istotnych z wędkarskiego punktu widzenia. Chociaż niektórzy ichtiolodzy rozróżniają 8, 10 a nawet 12 typów litoralu, dla wędkarskiej praktyki wystarczy rozróżniać ich pięć:
1. W niektórych jeziorach o wysokich brzegach kamienno-żwirowych stok początkowo gwałtownie opada w dół, by na kilkumetrowej głębokości przejść w dość rozległą „półkę” o dnie pokrytym żwirem i kamieniami, wśród których wyrastają czasami niewielkie kępki moczarki kanadyjskiej. W jeziorach tych nie występuje zwarty pas trzcin i oczeretów.
2. W wielu miejscach jezior rozległych (np. Mamry, Śniardwy, Kisajno) litoral rozpoczyna się piaszczystą ławicą (bez pasa trzcin i oczeretów), a podwodne łąki pojawiają się kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt metrów od brzegu, na głębokości 2-4 m. Sporadycznie występują też większe skupiska trzciny.
3. Strefę charakterystyczną dla litoralu, szczególnie w rozległych jeziorach, spotkać możemy na środku zbiornika. Nierzadko na szczytach rozległych płycizn śród jeziornych występują skupiska trzciny, kępy sitowia jeziornego oraz roślinność o liściach pływających. Bujne łąki podwodne obfitują zazwyczaj w ryby.
4. Wiele niedużych jezior charakteryzuje się bujnym rozwojem przybrzeżnego pasa trzcin i oczeretów, z równoczesnym brakiem strefy roślin o liściach pływających. A zatem bezpośrednio za trzcinami rozciągają się rozległe łąki podwodne porośnięte przede wszystkim moczarką kanadyjską.
5. W śródleśnych jeziorkach roślinność strefy przybrzeżnej często miesza się z bagienną i lądową. Trudno tu więc wyróżnić jakiekolwiek zwarte skupiska roślin wodnych. Również łąki podwodne są nieregularne, zdominowane najczęściej przez dno z grubą warstwą mułu.
Rozmieszczenie roślin w jeziorze: A – pas trzcin i oczeretów, B – rośliny o liściach pływających, C – rośliny zanurzone w wodzie.
Jeśli w strefie przybrzeżnej występuje trzcina, sitowie i pałka wodna w zwartych skupiskach – to na zanurzonych łodygach tych roślin rozwijają się drobne zwierzątka, stanowiące pokarm wielu ryb. Twarde łodygi zatrzymują falowanie, umożliwiając spokojny wzrost wylęgu i narybku, wreszcie woda ma tu najwyższą temperaturę.
Wśród roślin kwiatowych o liściach pływających i zanurzonych bujnie rozwijają się larwy i poczwarki owadów, ślimaki, pijawki, tworząc „rybią spiżarnię”. Tu można spotkać większość gatunków ryb.
Strefa „otwartej wody”
Tworzy ją masa wody sąsiadującej ze strefą przybrzeżną, prześwietlona promieniami słonecznymi na głębokość , mniej więcej 3-6 m. W warstwie otwartej wody żyje plankton roślinny i zwierzęcy oraz kilka gatunków ryb: ukleja, stynka, sielawa i sandacz.
Strefa głębinowa
Graniczy z otwartą wodą, a rozpoczyna się w miejscu, gdzie już słabo docierają promienie słoneczne: swoim zasięgiem obejmuje dno leżące na głębokości poniżej 6 m. Z tą strefą związało się kilka gatunków ryb na stałe-leszcz, lin, sieja, węgorz, sum; sporadycznie – karp i duża płoć, które najczęściej szukają pokarmu w dennym mule.
W strefie głębinowej panuje mrok i cisza, dlatego żyjące tu ryby mają niewielkie oczy i są bardzo płochliwe, a pokarmu szukają przede wszystkim przy pomocy węchu i smaku.
Przed przystąpieniem do połowów o każdej wodzie powinniśmy zdobyć minimum wiedzy ekologicznej. Jeśli nie mamy dostępu do żadnego źródła pisanego lub możliwości zasięgnięcia informacji u miejscowych wędkarzy, dobrze jest wykonać samemu choćby najprostszą podwodną mapę.