Szczupak
Ze względu na niezwykłą witalność i chęć przystosowywania się do rozmaitych warunków szczupak w pełni zasługuje na określenie: kosmopolita. W zasadzie powinien mieć skłonności do życia w wodach stojących, jego domeną powinny być spokojne, nie za głębokie, ciepłe wody nizinne, z dużą ilością kryjówek i nieprzebranym zasobem pokarmu.
Znakomite zdolności adaptacyjne szczupaka przejawiają się w tym, że czuje się jak w domu zarówno w małych rzeczkach, potokach czy kanałach melioracyjnych, jak i w największych i najgłębszych jeziorach zaporowych. Nie ma drugiej ryby o takim zasięgu – od ujścia rzek, gdzie częściowo przystosowuje się też do słonej wody, aż po dolną granicę surowej pod względem klimatycznym krainy pstrąga. Nad pozostałymi rybami nizinnymi, do których w zasadzie się go zalicza, ma ogromną przewagę, ponieważ jego metabolizm nie jest tak ściśle związany ze stosunkami cieplnymi, dzięki czemu może żyć nawet na znacznych wysokościach (700—800 m n. p. m.).
Od środowiska szczupak wymaga właściwie tylko dużej ilości odpowiednich kryjówek i dostatku pokarmu. Jego praktycznie jedyna słabostka – fakt, że w otwartej wodzie bez kryjówek czuje się „jak nagi w pokrzywach” – jest z punktu widzenia skuteczności połowu zaletą i ułatwia wytypowanie prawdopodobnych jego stanowisk. W normalnych okolicznościach monotonne, otwarte przestrzenie wodne wykluczamy jako pierwsze, a uzyskany w ten sposób czas poświęcamy partiom, które stwarzają mu warunki do zadomowienia się. Najpierw zatem sprawdzamy w miejscach optymalnych – okolicach zwalonych drzew, krzewów, zwartych wysepek roślinności, przy brzegach porośniętych zwartymi pasami trzciny, w cieniu pochylonych nad wodę drzew. Jeśli zachodzi potrzeba szczupak zadowala się skromniejszymi możliwościami ukrycia, dlatego błędem byłoby pozostawienie bez uwagi kamiennych umocnień brzegów albo kamiennych przegród ustawionych skośnie do nurtu, większych głazów, głębszych wyrw w dnie itp. W wodach płynących unika odcinków bystrych, szukajmy go więc w spokojniejszych, przestronnych, meandrowatych partiach, na granicy wirów i zaciszy, przy zbiegu dwóch rzek, gdzie na ogół dno ma bardziej urozmaiconą formę, także przy ujściach dopływów itp. Zasadę wyszukiwania szczupaka w strefie przybrzeżnej można zastosować praktycznie do wszystkich typów wód.
Szczególną pozycję szczupaka wśród ryb podkreśla specyficzny, nietypowy kształt ciała, z którego, przy odrobinie wyobraźni, da się czytać jak z książki: czym się żywi, jakim zmysłem kieruje się przy żerowaniu, w jaki sposób zdobywa pokarm itp. Potężna, aż nieproporcjonalnie w stosunku do ciała, głowa stanowiąca ponad 1/4 długości ryby, przy zamkniętym pysku robi łagodne wrażenie i przypomina spłaszczony, lekko wygięty do góry dziób kaczki. Prawdziwą naturę ryby – zawziętego i nienasyconego drapieżnika oraz kanibala, dla którego żadna zdobycz nie jest za duża – zdradza szeroko rozwierająca się paszcza uzbrojona w przerażające szeregi zębów. Wyraziste, głęboko osadzone oczy zapewniają szerokie pole widzenia, co umożliwia rybie sprawowanie kontroli nad każdym ruchem ofiary w całym przestronnym rejonie łownym. Zdecydowanie praktyczne cele motywują nietypowe położenie płetwy grzbietowej: jest ona przesunięta aż do nasady trzonu ogonowego. Dzięki temu ułożeniu płetw zyskał szczupak broń przydatną podczas zbójeckich napadów, których skuteczność opiera się na błyskawicznym ataku, umożliwionym właśnie przez koncentrację trzech płetw – grzbietowej, ogonowej i odbytowej na trzonie ogonowym.
Na co dzień szczupak jest konserwatystą jeśli chodzi o przestrzeganie pewnych stereotypów i swoje ulubione stanowiska opuszcza tylko w wyjątkowych sytuacjach. Z odbyciem tarła szczupak nie zwleka jak inne ryby oczekujące ciepłej wiosny. Ledwie pojawią się pierwsze nieśmiałe oznaki wiosny, ciągnie do płytkich porośniętych partii i tam składa ikrę na trawę. Po tarle pospiesznie wraca na pierwotne stanowiska i oddaje się typowym troskom drapieżnika – zapewnieniu sobie zdobyczy.